Orijinal makalenin yazarı: Lorenzo Sicilya , Outlier Ventures Mühendislik Müdürü
Orijinal çeviri: xiaozou, Altın Finans
Outlier Ventures has noticed healthy growth in some decentralized social networks, and Farcaster and Lens Protocol have begun to gain real user attention. When it comes to mass-market products, crypto is becoming more and more practical and efficient. Until now, the lack of private key management and mobile-first experience has hindered peoples crypto adoption.
Bu makalede, kripto merkezi olmayan sosyal medya yarışmacılarının birçoğuna, bunların ilgili özelliklerine, mimarilerine ve Web3 kurucularının yeni izinsiz sosyal grafik protokolleri oluşturmaya istekli oldukları fırsatlara derinlemesine bakacağız.
1. Sosyal Ağlar
On yılı aşkın süredir Instagram, Facebook, Twitter ve diğer platformları kullandıktan sonra herkes sosyal ağların nasıl çalıştığını biliyor. Sosyal ağ kavramı, bir profil doldurarak ve takip etmekten hoşlandığı hesapları seçerek sisteme tercihlerini sağlayan kullanıcı merkezlidir ve kullanıcıya gerçek zamanlı olarak oluşturulan kişiselleştirilmiş bir bilgi akışı sağlanır.
Sosyal ağlar, imparatorluklarını bu basit kavram etrafında inşa ettiler; nihai amaç, kullanıcıların dikkatini çekmek ve onları mümkün olduğu kadar uzun süre duvarlarla çevrili bahçelerinde tutmaktı. Kullanıcıların verilerinin değeri, verilere gömülüdür ve bu da bir meta haline gelir.
Merkezi olmayan sosyal ağlar bu engelleri ortadan kaldırmak, kullanıcı kimliklerinin taşınabilirliğini sağlamak, kullanıcılara tercihleri/gizlilik konusunda daha fazla kontrol sağlamak ve platformlar arasında geçişi kolaylaştırmak istiyor.
Kripto para biriminin dünyanın herhangi bir yerindeki herkese izinsiz işlemler sağlaması gibi, DeSo (merkezi olmayan sosyal) de izinsiz iletişim ve sansürlenemez yayın yetenekleri getiriyor.
However, what is really exciting is that DeSo is also permissionless for builders, allowing developers to make new developments based on existing protocols without having to obtain innovation permission from any gatekeeper. The successful paradigm of DeFi Lego can be repeated here.
Web3 tabanlı DeSo'nun ortaya çıkmasından önce merkezi olmayan tek sosyal girişim Mastodon'du. Elon Musk, Twitter'ı satın aldıktan sonra Mastodon bundan yararlanmaya hazır görünüyordu ancak sonuçta kullanılabilirlik sorunları ve parçalanmış kullanıcı deneyimi, büyümesinin günlük 1 milyon aktif kullanıcıyla durmasına neden oldu.
Bugün Farcaster, Lens ve diğer projeler farklı bir yaklaşım deniyor, Web3 temellerini temel alıyor ve masaya yeni bir şeyler getiriyor.
2. SosyalFi
SocialFi, sosyal grafik ağlarının üzerine merkezi olmayan finansa Web3 ilkellerini ekler. Katılımcılar arasında verileri ve ifade özgürlüğü üzerinde daha iyi kontrol sahibi olmak isteyen ve sosyal medyanın ilgisinden ve kalıcılığından kâr elde etmek isteyen içerik oluşturucular, etkileyiciler ve son kullanıcılar yer alıyor.
Para kazanma yöntemi kripto para birimine dayanırken kimlik yönetimi bir dizi özel anahtar tarafından gerçekleştirilir. Çoğu, sansüre direnmek için merkezi olmayan özerk kuruluşlardan (DAO'lar) yararlanabileceklerini söylüyor. Ancak henüz hiçbir şey sonuçlanmış değil.
Gelin diğer sosyal ağlarla arasındaki temel farklara bakalım:
-
Token geçişli alanlar: Yalnızca yaratıcının token sahipleri belirli özelliklere veya alanlara erişebilir.
-
Bahşiş: İnsanlar, platform jetonları veya diğer jetonlar olabilen kripto para birimi biçiminde bahşiş alabilirler.
-
Tek seferlik veya yinelenen abonelik: Dijital ürün veya hizmetler için kripto ödemeleri platform içerisinde yapılır.
-
Platform Teşvikleri: Kullanıcılar ve yaratıcılar, katılımlarına bağlı olarak platform token teşvikleri alabilirler.
Bu kavramlar bir süredir ortalıkta dolaşıyor olsa da, Friend Tech token kapılı sohbetlerin potansiyelini görene kadar piyasada önemli bir ilgi görmediler. Kullanıcıların, içerik oluşturucuların artan popülaritesinden yararlanmalarına olanak tanıyan "anahtarlar" adı verilen (alım satımı yapılabilen) tokenlara ihtiyacı vardır.
Friend Tech'in zirve noktasında 800.000 benzersiz adres kullanıcısı vardı, ancak o zamandan bu yana elde tutma oranı önemli ölçüde düştü.
Bağlanma eğrileri, aciliyet ve FOMO hissi yaratarak benimsenmeyi artırmada iyi olsa da, uzun vadede kullanıcıyı elde tutma açısından yetersiz kalıyor. Kullanıcıları gerçekten sadık tutmak için iki temel unsur gereklidir: daha fazla kullanıcı katıldıkça platformun değerini artıran bir ağ etkisi ve kısa vadeli kazanımların ötesinde somut faydalar sağlayan net, uzun vadeli fayda.
3. Web3 Sosyal Grafiği
Sosyal grafik; insanlar, kuruluşlar, yerler ve birbirine bağlanabilecek diğer her şey gibi varlıklar arasındaki ilişkilerin bir temsilidir. Facebook, Twitter, Instagram ve TikTok gibi Web2 varlıkları, ağları değiştirmek sıfırdan başlamak anlamına geldiğinden, özellikle kullanıcıları diğer sosyal sitelere katılmaktan caydırmak açısından önemli ağ etkileri biriktirdi.
Lens, Farcaster ve diğerleri gibi projeler, farklı kullanıcı deneyimleri sağlamak için aynı verileri kullanan birden çok ön uçla gerçek açık grafikler geliştirmeye başlayarak bu sürtünme noktasından farklılaşmayı amaçlıyor.
Ancak Facebook her gün 4 petabayt veri üretiyor. Her dakika 510.000 yorum yapılıyor, 293.000 durum güncellemesi yapılıyor, 4 milyon beğeni alınıyor ve 136.000 fotoğraf yükleniyor. Şu anda var olan hiçbir blockchain bu miktardaki veriyi işleyemez ve hiçbir zaman da başaramayabilir, çünkü blockchain'ler farklı bir kullanım durumu için optimize edilmiştir: izinsiz değer değişimi.
Örneğin, çifte harcama, kullanıcı adlarını, içerik dağıtımını ve bildirimleri yöneten merkezi olmayan bir sosyal ağda önemsiz olan tipik bir blockchain finansal riskidir. Lens ve Farcaster ekipleri, çeşitli artıları ve eksileri olan farklı varsayımları dikkate almalıdır.
4. Mercek Protokolü
Lens Protokolü, Aave'nin kurucusu ve CEO'su Stani Kulechov tarafından oluşturulan şekillendirilebilir bir sosyal grafiktir. Protokol topluluk odaklıdır ve şu anda Polygon'da konuşlandırılmıştır.
Lens, sosyal etkileşimin çeşitli yönlerini ele alan birkaç önemli akıllı sözleşme etrafında inşa edilmiştir.
-
Profiller, protokoldeki ana nesneler olan NFT'ler tarafından temsil edilir. Bu NFT'lerden birine sahipseniz sosyal grafiği ve içeriği kontrol edersiniz. -Profil, tüm Gönderilerin, Alıntıların, Aynaların, Yorumların ve kullanıcı tarafından oluşturulan diğer tüm içeriğin geçmişini içerir.
-
Yayınlar protokolün içeriğini temsil eder ve dört tür vardır: Gönderiler, Yorumlar, Alıntılar ve Aynalar. Gönderiler temel nesnedir ve diğerleri temel varlığın uzantılarıdır. En önemlisi, her yayının bir ContentURI'si vardır. Temel olarak, IPFS veya Arweave ve hatta AWS S3 gibi merkezi olmayan bir depolama çözümüyle ilişkili içerik (resimler, metin vb.) dışında her şey zincirde kalır.
-
Aynalar, Yorumlar ve Alıntılar, kullanıcıların bir yayının içeriğini yorumlayarak, alıntı yaparak veya yayarak yayınla etkileşimde bulunmasına olanak tanır. Bu nedenle, orijinal yayın modülüne yapılan tüm referanslar aynı kurallara tabidir (örneğin, yalnızca takipçiler alıntı yapabilir/yorum yapabilir/aynalayabilir).
-
Açık Eylemler, geliştiricilere doğrudan protokole eklenebilecek özel işlevler oluşturmaları için bir yol sağlar. Bunları, bir şey olduğunda protokol tarafından tetiklenen kancalar olarak düşünebilirsiniz (örneğin Alice, Bob'un ona bahşiş verdiğini görebilir, böylece kazançları takip eden bir indeksleyiciye sahip olabilir).
Lens ekibi, başından beri protokolün kendisine odaklandı ve topluluğun ön uç yapısının sorumluluğunu almasına izin verdi; her biri kendi stiline sahip pek çok farklı kullanıcı arayüzü oluşturuldu.
Sonuç, canlı bir ekosistem ama aynı zamanda birçok projenin birkaç gün sonra ortadan kaybolduğu bir miktar kaostur. Ancak, kelebek, hey.xyz ve orb gibi projelerin giderek ilgi kazandığını görüyoruz.
Lens v1'i bir süre çalıştırdıktan sonra Lens, blockchain alanının ötesine geçen Optimistic L3 olan Momoka'yı piyasaya sürdü. Verileri doğrudan Polygon'da depolamak yerine, verileri yalnızca Arweave'e yükleyerek maliyetleri azaltmak için Veri Kullanılabilirliği (DA) katmanını kullandılar.
5. Farcaster
Farcaster, zincir içi akıllı sözleşmeleri ve "Hub" istemcisini temel alan eşler arası ağ matrisini kullanan, Ethereum üzerine kurulu başka bir Web3 sosyal ağıdır.
Lens'e benzer şekilde Farcaster da açıktır ve buna dayanarak birçok farklı müşteri doğmuştur. En popüler olanı Farcaster ekibinin bizzat geliştirdiği Warpcast'tir. Ayrıca Supercast (ücretli özelliklere sahip) ve Yup (çapraz yayınlamaya odaklanmış) da vardır.
2022'de Varun Srinivasan, o zamandan beri Farcaster mimarisinin ve yaklaşımının temelinde yer alan bazı fikirleri ortaya koyan Yeterli Merkezi Olmayanlaştırma hakkında bir blog yazısı yayınladı.
Ana fikir, bir sosyal ağın, iki kullanıcının birbirini bulabilmesi ve ağdaki diğer engellerin üzerinden iletişim kurabilmesi durumunda yeterince merkezi olmadığıdır.
Bunu yapmak için şunları yapmanız gerekir:
-
Benzersiz bir kullanıcı adı alın
-
Bu kullanıcı adı altında mesaj gönderin
-
Geçerli herhangi bir addan gelen mesajı okuyun
Farcaster, mimarisini Optimism'de konuşlandırılan bir dizi temel akıllı sözleşme aracılığıyla uyguluyor:
-
IdRegistry yeni hesaplar oluşturur ve kullanıcıların Farcaster hesaplarını aktarmasına ve kurtarmasına olanak tanır. Ayrıca kullanıcı adlarını hak sahiplerine sunmak için ENS ile entegre olur.
-
Depolama Kayıt Defteri, hesaplara depolama alanı kiralar. Depolama fiyatları USD cinsinden ifade edilir ve Oracle kullanılarak ETH'ye dönüştürülür. Fiyatlar arz ve talebe göre değişmektedir.
-
Key Registry, hesapların kendi adına mesaj yayınlayabilmeleri için uygulama anahtarlarını hesaplarla birlikte yayınlar.
Gördüğünüz gibi yukarıdaki akıllı sözleşmelerin hiçbiri mesaj gönderip almıyor, bu sorumluluk Hub'lara devredilmiş durumda. Hub'lar, Typescript ve Rust kullanılarak oluşturulan düğümler olan Hubble örneklerinden oluşan dağıtılmış bir ağdır.
Her düğüm, mesajların doğrulanmasından, saklanmasından, çoğaltılmasından ve eşlerinin değerlendirilmesinden sorumludur.
İleti düzeyinde kimlik doğrulama, bir kullanıcı hesabı anahtarından geçerli bir imzanın doğrulanmasıyla gerçekleştirilir.
Mesajın geçerli olduğu doğrulandıktan sonra, CRRDT (Çakışmasız Çoğaltılmış Veri Türü) yaklaşımını kullanan eşzamansız bir süreç aracılığıyla merkezde depolanır.
Çoğaltma, diff senkronizasyonu ve popüler lib p2p kod tabanını temel alan bir dedikodu protokolü kullanılarak uygulanır. Hub, bir fark senkronizasyonu gerçekleştirmek için periyodik olarak rastgele bir düğüm seçer ve eksik mesajları bulmak için Merkle'nin mesaj karma denemelerini karşılaştırır.
Hub'lar güçlü ve tutarlı bir mimariye sahiptir çünkü çevrimdışı olsalar bile durumları eşdüzeyleri kullanılarak yeniden yapılandırılabilir.
Eş düğümler, protokolün durumunun korunması açısından kritik öneme sahiptir, dolayısıyla birbirlerini değerlendirirler. Bir düğüm geçerli bilgi alamazsa, geride kalırsa veya çok fazla dedikodu yaparsa göz ardı edilebilir.
6. İzin gerekmez
Bu protokol ve ilkelerden yeni ilkellerin ortaya çıktığını görüyoruz. Bunlar arasında Farcasters Frame büyük ilgi gördü.
Frame, Farcaster akışına özel deneyimler eklemeyi mümkün kılıyor. Açık Grafik standardını genişletir ve 4 adede kadar düğme ekleyerek statik bir görüntüyü etkileşimli bir deneyime dönüştürür. Kullanıcı bir düğmeye bastığında, düğme tıklamasına ve Frame oluşturma sunucusuna gönderilen kullanıcı meta verilerine dayalı olarak yeni bir görüntü alır.
Buna dayanarak, bu Çerçeveler aracılığıyla havuzlar, dijital koleksiyon öğeleri ve mini oyunlar oluşturma gibi birçok deney görmeye başlıyoruz.
HTML içeriğini döndürebilen herhangi bir uygulama sunucusunu kullanarak bir Çerçeve oluşturmak mümkündür, ancak geliştiricilere yardımcı olan https://framesjs.org/, https://frog.fm/ ve diğerleri gibi çok sayıda Çerçeve gördük. süreci basitleştirin.
Frames'in Farcaster'da başarılı bir şekilde piyasaya sürülmesinin ardından artık Lens de değerlendiriliyor; bu da ortak standartlara sahip olmanın güçlü bir itici güç olabileceğini gösteriyor.
7. Karar
Merkezi olmayan sosyal ağlar, tam olarak başarıya ulaşmadan önce, altyapılarını daha fazla kullanıcıyı barındıracak şekilde ölçeklendirmek, yeni kullanıcılar için dijital cüzdan oluşturma sürecini basitleştirmek ve gas ücretlerini mümkün olduğunca ortadan kaldırmak gibi büyük zorluklarla karşı karşıyadır.
Bu zorluklara rağmen, genel kullanıcı deneyiminde ve Farcaster çevresindeki yapışkan toplulukta önemli ilerlemeler gördük (örneğin, günlük ~50 bin aktif kullanıcı, ~350 bin kayıtlı kullanıcı). Bu rakamlara katkıda bulunan önemli bir faktör, kurulumu kolay ve geleneksel sosyal ağlara benzer bir kullanıcı deneyimi sağlayan bir mobil uygulamanın varlığıdır.
Diğer bir önemli faktör, geliştiricilerin yenilik yapması ve mevcut blokların ve özelliklerin üzerine inşa etmesi için verimli bir zemin sağlayan protokollerin (örneğin, Farcaster, Lens vb.) izin gerektirmeyen yapısıdır.
DeFi yazına benziyor ve dinamik bir deney ortamının (örneğin, merkezi olmayan bir sosyal ağ toplayıcısı olan yup.io, kısa bir video platformu olan drakula.app veya Farcaster'ı temel alan bir SaaS aracı olan neynar.com) ortaya çıktığına tanık oluyoruz. bu protokollerden.
Kurucular artık projeleri için, insanların başlangıçtaki ilgi çekici noktalarından doğrudan akışlarına (örneğin, Çerçeveler aracılığıyla) yerleştirilmiş diğer uygulamalara veya diğer bağlantılı uygulamalara doğru genişleyerek yolculuklarına başlayabilecekleri yerel bir Web3 dağıtım kanalı oluşturmaya başlayabilirler. Aynı zamanda, yeni kullanıcıları cezbeden uygulama, merkezi olmayan sosyal ağın geri kalanına bir dağıtım kanalı olarak hizmet edebilir ve böylece olumlu bir geri bildirim döngüsü başlatabilir.
Bu makale internetten alınmıştır: Outlier Ventures: Merkezi olmayan sosyal ağların yükselişi
Orijinal yazar: Day Ordinals'ın kurucusunun getirdiği yeni beklentiler nedeniyle, Bitcoin halving gününde başlatılan Runes'un popülaritesi kısa vadede arttı. O gün Bitcoin zincirinin son derece yoğun olduğu ve Bitcoin işlem ücretlerinin yükseldiği söylenebilir. Yüzlerce veya binlerce ABD doları tutarındaki işlemler her yerdeydi ve bu yalnızca Bitcoin ağında sıkışıklığa neden olmakla kalmadı, aynı zamanda madencilerin günlük gelirinin 100 milyon ABD dolarını aşarak rekor seviyeye yükselmesine neden oldu. Halving sonrasında piyasaya sürülmesinden bu yana Bitcoin işlem hacminin üçte ikisinden fazlasını oluşturdu. Ayrıca UniSat, OKX, MagicEden vb. gibi çeşitli ana akım platformlar da Rune pazarını başarıyla destekledi. Bu fermantasyon dönemi ilerledikçe, bazılarına kısaca göz atalım…